Câu hỏi: Trong khi cúng lễ mỗi người đều có sự cầu xin, vậy sự cầu xin đó có phải là mê tín hay không?
Thầy trả lời:
Trước hết, cầu nguyện là một hình thức truyền thông. Thờ cúng tổ tiên là thực tập để có truyền thông với tổ tiên. Mỗi khi chúng ta thắp một cây hương cắm lên bàn thờ tổ tiên hay khi thay nước bình hoa trên bàn thờ là chúng ta có thể tiếp xúc với tổ tiên. Điều này rất quan trọng. Mỗi khi có việc gì xảy ra trong gia đình, chúng ta có bổn phận phải báo cáo và tổ tiên có quyền được biết. Ví dụ như việc con gái gả chồng hoặc gởi con trai vào trường đại học, tổ tiên cũng phải biết những điều đó. Thắp một cây hương, dâng một cành hoa trên bàn thờ, đó là hành động truyền thông, không có gì là mê tín bởi bàn thờ có nghĩa là trái tim của chúng ta.
Vì không có truyền thông nên xã hội ngày nay đã tạo ra không biết bao nhiêu là ma đói. Cha không truyền thông được với con, vợ không được truyền thông với chồng. Người trẻ không cảm thấy gia đình là tổ ấm hạnh phúc nên đã không tin vào. Nhìn quanh, chúng ta sẽ thấy có rất nhiều ma đói, ở Tây phương cũng như Đông phương. Họ đói cái gì? Họ đói hiểu, đói thương, họ cảm tưởng rằng không ai hiểu, không ai thật sự thương họ. Ðó là hiện tượng phóng thể (Aliénation). Phóng thể tức là không còn thấy dính líu tới cái gì nữa. Chúng tôi đã đem tuệ giác và pháp môn của đạo Phật để cứu giúp, đưa họ về với gia đình, với truyền thống, với nền văn hóa của họ. Nếu họ cầu nguyện được tức là họ có thể nói chuyện được. Ví dụ như khi họ nói: Lạy các vua Hùng, chúng con đội ơn các vua Hùng đã dựng nước, đã giữ nước để chúng con hôm nay có một giang sơn. Nói như vậy tức là đã truyền thông rồi, mà nếu truyền thông được thì không còn bị bế tắc, không mắc bệnh tâm thần.
Khi có đứa cháu bị ốm nặng, chúng ta cần phải lo nhiều chuyện. Chuyện thứ nhất là gọi bác sĩ, thứ hai là nấu cháo cho cháu. Chuyện thứ ba chúng ta có thể làm là đốt một cây hương trên bàn thờ tổ tiên và cáo với tổ tiên rằng: Cháu đang bệnh nặng, xin tổ tiên ông bà phù hộ cho cháu. Khi mà chúng ta nói với tổ tiên về bệnh của cháu là đã đánh động đến sự có mặt của tổ tiên trong từng tế bào cơ thể chúng ta và cơ thể cháu. Nếu lắng nghe kỹ, chúng ta sẽ thấy có sự đáp ứng của tổ tiên.
Có lần một phụ nữ người Tây phương tới khóa tu trong tình trạng có bệnh cancer (ung thư). Trong lúc buồn chán, tuyệt vọng có tiết lộ cho chúng tôi biết rằng bà có ông nội sống đến chín mươi sáu tuổi. Tôi nói với phụ nữ Tây phương đó nên cầu nguyện với ông nội đi: Ông nội ơi giúp con! Con biết là ông nội đang có mặt trong từng tế bào cơ thể của con, ông nội giúp con đi! Tôi chỉ hướng dẫn cho người phụ nữ Tây phương đó cầu nguyện như vậy. Sau một thời gian cố gắng thì căn bệnh cancer của phụ nữ đó đã lành. Chúng ta biết những gen mà tổ tiên để lại trong từng tế bào đang chờ đợi nếu có điều kiện thích ứng thì nó phát hiện. Chúng ta ai cũng có những gen của bệnh tâm thần nhưng nếu được sống trong môi trường tốt, gen của tâm thần sẽ không bao giờ xuất hiện. Vì vậy vấn đề môi trường rất quan trọng, đó là vấn đề hậu thiên. Tiên thiên (gen di truyền) có đó nhưng phải có hậu thiên (môi trường thuận lợi) mới có cơ hội phát hiện.
Có một hôm, tôi ngồi thiền, bỗng thấy trong người rất khỏe và tôi nói chuyện với bố tôi: Bố ơi, hai bố con mình đã thành công rồi! Trong giây phút ngồi thiền đó tôi cảm thấy hoàn toàn được tự do, tôi không còn một ước mơ nào nữa, không còn một dự án nào phải theo đuổi nữa. Mình ngồi yên như núi Tu Di, rất vững chãi, rất thảnh thơi. Sự thành công đây là tự do lớn. Mình không bị một hận thù hay một tham vọng nào kéo đi được nữa. Tại vì mình đã có được tự do, mình đã có được giải thoát. Trước kia, bố tôi từng làm việc trong chính phủ Nam triều, đã có những lúc lên, lúc xuống và cũng từng đi tìm sự an bình của tâm hồn nhưng chưa thành công. Đến đời tôi, tôi thực tập thành công. Tôi thấy rõ ràng là mỗi ngày đều được làm việc mình thích, được bước những bước chân thảnh thơi. Mỗi hơi thở, mỗi bước chân, mỗi nụ cười, mỗi cái nhìn đều đem lại hạnh phúc thì rõ ràng mình không còn tham vọng, hận thù hay vướng mắc nào nữa. Đó là sự thành công của người tu cho nên tôi mới nói chuyện với bốlà: Bố ơi, cha con mình đã thành công rồi! Bởi vì con thành công tức là bố thành công.
Chúng tôi đã thiết lập ra sự thực tập: Ba cái lạy và năm cái lạy. Người Tây Phương đã thực tập và chữa trị được nhiều nỗi cô đơn, bức xúc, giúp cho họ thiết lập lại truyền thông với truyền thống của họ. Quý vị hãy tưởng tượng một khu đồi rất lớn và năm ngàn người Châu Âu thực tập lạy xuống dưới sự hướng dẫn của một thầy gốc Việt Nam. Khi họ lạy xuống như vậy, đầu, hai tay, hai chân của họ dính vào đất, chúng ta gọi là ngũ thể đầu địa 5*. Họ buông hết những giận hờn, những tuyệt vọng để cho đất ôm lấy họ, họ tiếp xúc được với tổ tiên. Với sự hướng dẫn của một thầy hay một sư cô, họ có thể nằm trong tư thế phủ phục hai ba phút để quán chiếu, để thấy rõ ràng rằng họ có gốc rễ và họ tiếp xúc được với tổ tiên tâm linh, tổ tiên huyết thống.
Chúng tôi xin đề nghị, nếu có dịp quý vị nên nghiên cứu ba cái lạy, năm cái lạy mà chúng tôi chế biến từ những nguyên liệu trong kho tàng giáo lý đạo Phật. Chúng tôi có sáng tác ra lời cầu nguyện đầu năm cho người Tây phương vào ngày tết Tây. Thay vì mở nút chai champagne và chơi nhạc, họ có thể đốt hương, đứng chắp tay trước bàn thờ tổ tiên, đọc bài cầu nguyện và hứa với tổ tiên là trong năm mới họ sẽ sống một cuộc sống vững chãi hơn, thảnh thơi hơn.
Lời cầu nguyện:
Chúng con tăng thân xuất gia, hôm nay vào ngày giỗ Sư Tổ, tập hợp tới chùa, kính cẩn trình diện trước Tổ đường với tất cả lòng dạ chí thành của chúng con. Cúi xin các thế hệ Tổ Sư của chúng con từ bi chứng giám. Chúng con ý thức được rằng cây có cội nước có nguồn, chúng con biết Bụt và các thế hệ Tổ sư là cội nguồn của chúng con và chúng con là sự tiếp nối của liệt vị.
Chúng con nguyện tiếp nhận tuệ giác từ bi và an lạc mà Bụt và chư Tổ đã trao truyền, nguyện nắm giữ và bồi đắp không ngừng gia tài tâm linh quý giá ấy. Chúng con nguyện tiếp tục thực hiện chí nguyện độ sinh của quý vị, nguyện chuyển hóa những khổ đau trong chúng con, giúp được người đương thời chuyển hóa những khổ đau của họ và mở ra cho những thế hệ tương lai những pháp môn thích hợp có khả năng giúp họ đem đạo Bụt áp dụng được vào trong mọi lãnh vực của sự sống.Chúng con nguyện thực tập để sống an lạc ngay trong giờ phút hiện tại để nuôi dưỡng chất liệu vững chãi và thảnh thơi trong chúng con và để giúp được những người chung quanh. Chúng con nguyện nhìn nhận nhau là anh chị em trong một gia đình tâm linh, bởi vì chúng con biết rằng tất cả chúng con đều là con cháu tâm linh của liệt vị. Chúng con nguyện sẽ chăm sóc cho nhau để thấy được những khó khăn và khổ đau của nhau để hiểu để thương và để giúp nhau trong công trình chuyển hóa.
Chúng con xin hứa sẽ tập sử dụng các hạnh ái ngữ và lắng nghe để nuôi dưỡng tình huynh đệ trong tăng thân. Nguyện chấp nhận sự soi sáng của tăng thân để nhận diện những khả năng cũng như những yếu kém của mình mà vun trồng hoặc chuyển hóa. Nguyện xóa bỏ mọi tỵ hiềm để có thể nương vào nhau mà đi lên trên con đường thành tựu đạo nghiệp. Chúng con biết chỉ khi nào chúng con làm được như thế thì chúng con mới xứng đáng là con cháu của Bụt và các vị Tổ sư. Chúng con cúi xin sư Tổ cùng tất cả các liệt vị Tổ sư từ bi chứng minh cho tâm thành kính và hiếu thảo của chúng con, những phẩm vật quý giá nhất của sự cúng dường trong ngày giỗ Tổ.
Trích pháp thoại của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
