Lễ Halloween là lễ hội được tổ chức hằng năm diễn ra vào ngày 31 tháng 10. Bắt nguồn từ lễ hội Samhain của người Celtic cổ đại, khi mọi người đốt lửa và diện các loại trang phục để xua đuổi tà ma. Theo thời gian, Halloween phát triển thành ngày mà người ta đi trick-or-treat, khắc đèn jack-o-lanterns, dự lễ hội, mặc các loại trang phục và ăn các loại kẹo “treats”.
Người Celts
Người Celts, sống cách đây 2,000 năm trước ở Châu Âu, nơi hiện là Ireland, Anh Quốc và miền Bắc nước Pháp, đã tổ chức lễ hội Samhain (ngày nay gọi là Halloween) nhằm mục đích đánh dấu sự kết thúc của mùa gặt và khởi điểm của mùa đông lạnh lẽo. Người Celts tin rằng vào thời điểm này, ranh giới giữa thế giới của người sống và người đã khuất trở nên mờ nhạt, người chết có thể liên lạc và trở về nhà trên trần gian. Người Celts cho rằng sự hiện diện của các linh hồn ở thế giới khác gây ảnh hưởng xấu đến mùa màng, nhưng lại hỗ trợ các linh mục Celtic (Druids) dễ dàng đưa ra các dự đoán về tương lai. Đối với một dân tộc hoàn toàn phụ thuộc vào thế giới tự nhiên đầy biến động, những lời tiên tri này là một nguồn an ủi và định hướng quan trọng trong suốt mùa đông dài, tối tăm.
Để kỷ niệm sự kiện này, linh mục Celtic đã xây dựng những đống lửa thiêng liêng khổng lồ, nơi người dân tụ tập để đốt các loại cây trồng và động vật làm vật hiến tế cho các vị thần Celtic. Người Celts mặc trang phục, đội lên đầu và khoác lên mình da của động vật, và cố gắng nói với nhau những lời tiên tri may mắn. Sau lễ, họ đốt lại đống lửa mà họ đã dập tắt trước đó, như một biểu tượng thiêng liêng bảo vệ họ trong mùa đông sắp tới.
Đế Chế La Mã
Đến năm 43 A.D., Đế chế La Mã đã chinh phục phần lớn lãnh thổ của người Celtic. Trong quá trình bốn trăm năm họ cai trị vùng đất này, hai lễ hội có nguồn gốc La Mã đã được kết hợp với lễ kỷ niệm Samhain truyền thống của người Celtic. Một trong hai ngày lễ đó chính là ngày để tôn vinh Pomona, nữ thần trái cây và cây cối của La Mã. Biểu tượng của Pomona là quả táo, và trò chơi “cắn táo” (apple bobbing) ngày nay có lẽ bắt nguồn từ sự kết hợp 2 lễ kỷ niệm này.
Đến thế kỷ thứ 9, ảnh hưởng của Kitô giáo đã lan rộng đến các vùng đất của người Celtic, dần tiếp nhận và thay thế các nghi thức Celtic cũ, cho rằng ngày lễ này chỉ dành cho những người ngoại đạo Công Giáo. Do đó, nhà thờ đã đổi ngày kỷ niệm người đã khuất thành ngày 02 tháng 11 và đặt tên là “All Souls’ Day”, tổ chức lễ hội này tương tự như ngày Samhain, với những đống lửa lớn, diễu hành và mặc trang phục như các vị thánh, thiên thần và ác quỷ. Ngày All Saints’ Day (ngày 1 tháng 11) còn được gọi là All-hallows hoặc All-hallowmas (từ tiếng Anh Trung Cổ Alholowmesse có nghĩa là All Saints’ Day – Ngày của tất cả các Thánh) và đêm trước đó, đêm truyền thống của Samhain trong tôn giáo Celtic, bắt đầu được gọi là All-Hallows Eve (Đêm All-Hallows) và cuối cùng, Halloween.
Hoa Kỳ
Theo bước chân của những người Anh chinh phục miền đất mới, Halloween đã đến nước Mỹ. Khoảng thời gian đầu, lễ hội Halloween chỉ được tổ chức hạn chế ở một số thuộc địa ở miền Nam, do ảnh hưởng của hệ thống tín ngưỡng Tin Lành còn tại. Sự hòa nhập của tín ngưỡng Châu Âu và phong tục của người bản địa đã đem lại nhiều hoạt động mới trong ngày lễ Halloween như: tụ tập kể cho nhau các câu chuyện ma, nhảy nhót và ca hát. Vào nửa sau của thế kỷ 19, khi dân nhập cư người Ireland tràn vào Hoa Kỳ do nạn đói, đã giúp phổ biến lễ kỷ niệm Halloween trên toàn quốc.
Cuối những năm 1800, xuất phát từ việc người Celt tin rằng, trong đêm 31-10, những linh hồn người chết sẽ tìm đến lừa những người sống, khiến họ lo sợ và phải cung cấp thức ăn, người Mỹ bắt đầu hoạt động mặc trang phục và đi từng nhà gõ cửa để xin thức ăn hoặc tiền bạc, và truyền thống này được gọi là “trick-or-treat”.
Các bậc phụ huynh được khuyến khích dẹp bỏ bất kỳ ảnh hưởng “đáng sợ” và “kỳ quặc” trong ngày Halloween. Vì thế, đến đầu thế kỷ 20, Halloween đã mất đi hầu hết các âm hưởng mê tín và tôn giáo.
Trong những năm 1920 đến 1950, truyền thống “trick-or-treat” lan rộng khắp. Về lý thuyết, người ta có thể tránh không bị “trick” (như là bị ném trứng hoặc giấy cuộn vệ sinh) bằng cách phát cho trẻ em hàng xóm các loại bánh kẹo nhỏ. Do đó, một truyền thống mới của Mỹ đã ra đời, và tiếp tục phát triển mạnh mẽ cho đến ngày nay. Hằng năm, người Mỹ chi khoảng 6 tỷ đô la hàng năm cho Halloween, khiến ngày lễ này trở thành ngày lễ thương mại lớn thứ hai sau Giáng sinh.
Mỹ Việt Magazine chúc quý vị độc giả và gia đình một ngày lễ Halloween vui vẻ và đáng nhớ!
May you have a bag full of candy, bones, bats and loads of fun. Happy Halloween!
Yevgeny Hoang Biên Soạn
GIÁNG SINH TRÊN ĐẤT MỸ
NHỮNG NÉT THÚ VỊ Ở NƯỚC MỸ
MÀU XANH LÁ TRONG NGÀY LỄ THÁNH PATRICK
