Mọi người đều học tập theo cách khác nhau nhưng lại được dạy và đánh giá bởi một bài kiểm tra như nhau. Bài kiểm tra khó nhất chính là cuộc sống. Nhiều người không vượt qua được chỉ vì họ cố gắng sao chép từ người khác mà không nhận ra rằng, mỗi người lại nhận một mã đề khác nhau.
Hãy thử vào google và gõ “Trường đại học làm cho tôi…”, thì kết quả đề xuất sẽ là “không cảm thấy hạnh phúc”, “lo lắng”, “cảm giác mình thật thất bại”… Không ngạc nhiên rằng ngày càng nhiều người mắc chứng trầm cảm, và tôi hy vọng rằng điều đó không đi quá xa. Đừng làm mọi thứ thêm rối rắm. Chúng ta chỉ cần thay đổi hệ thống này một chút thôi.
Tuy nhiên, sự thật là chúng ta lại dành quá nhiều thời giờ nhồi nhét vào đầu những con số và lý thuyết, thay vì sáng tạo và thực hành. Học đại học ngày nay, chúng ta dành nhiều thời gian ở quán bar để sau đó học cách mã hóa. Thật mỉa mai nhỉ! Chúng ta có được một mã vạch. Và có ghi nhớ được không? Không, đó chỉ là một dãy các con số, chúng ta nhận kết quả là những con số, lãng phí công sức, giống như nghe một bài nhạc mà không ghi lại lời hát. Mỗi ngày chúng ta đều lên dây cót, để lắp mình vào một băng chuyền như nhau. Chúng ta dần trở thành sản phẩm của môi trường xung quanh để rồi sau đó bị gửi đi. Bài kiểm tra khó nhất chính là cuộc sống. Môn lịch sử mà chúng ta học ở trường không giúp chúng ta xác định được tương lai. Chúng ta học cách đánh trắc nghiệm nhưng lại khó khăn để đưa ra quyết định. Chúng ta biết làm sao để phân tích một bài thơ nhưng chẳng thể giải bày điều muốn nói. Chúng ta học về con người nhưng chẳng hiểu được bản thân mình. Chúng ta nghiên cứu não bộ nhưng chẳng biết cách nuôi dưỡng tinh thần. Địa lý dạy chúng ta vị trị các quốc gia nhưng chẳng nói về việc các quốc gia muốn đi về đâu. Chúng ta học về các phương tiện di chuyển nhưng chẳng được dạy rằng du lịch làm chúng ta trưởng thành. Chúng ta tiếp thu những ngôn ngữ mới nhưng vô tình bỏ sót những nền văn hóa xưa cũ. Chúng ta chỉ học một mặt thôi mà bỏ qua mặt đối nghịch còn lại. Chúng ta học cách vẽ mà không học cách thưởng thức nghệ thuật. Chúng ta cứ buộc phải gặt hái thành quả trong khi còn chẳng biết bắt đầu từ đâu. Chúng ta luôn bị đòi hỏi phải vượt qua khó khăn thay vì đối mặt với chúng. Chúng ta học cách đo lường khoảng cách thay vì hành trình bên trong mỗi tâm hồn. Chúng ta chỉ học được rằng X là một ẩn số phải tìm mà thôi.
Nghe này, chúng ta đã thật sự học được những điều gì vậy ? Bài kiểm tra thật sự mà chúng ta phải trải qua là bài kiểm tra về cách từ chối và đối mặt với thất bại.
Chúng ta luôn phải bắt đầu lại từ đầu trong khi mọi thứ diễn ra chẳng như ý muốn. Nhưng dù thực tế như vậy, hãy cho tôi biết, trường học có dạy bạn về sự kiên trì hay lòng quyết tâm, dù là chỉ 1 ngày chăng ? Thử thách mà chúng ta phải đối mặt chính là làm sao để đồng cảm, thấu hiểu khó khăn của người khác và làm sao để dừng lại. Hãy hỏi chính mình rằng, những điều này có nghĩa lý hơn điểm số kiểm tra trên giấy mà bạn phải so đo. Bởi rằng ở trường chúng ta học trước mới kiểm tra sau, nhưng cuộc sống lại kiểm tra ta trước rồi lại dạy bài học sau. Chúng ta cần phẩm chất nhưng tập trung vào các tính chất.
Chúng ta cần những giá trị nhưng chỉ tập trung vào trị giá. Sẽ thế nào nếu ta thử tìm hiểu về Pythagoras thay vì chỉ học định lý? Sẽ thế nào nếu ta thử tìm hiểu chính Einstein mà đừng chỉ nghiên cứu mỗi công trình của ông? Sẽ thế nào nếu ta thử bỏ qua bài kiểm tra chính tả mà làm bài kiểm tra chỉ số cảm xúc? Sẽ thế nào nếu ta thử chú tâm học vào thái độ cũng nhiều bằng chú tâm học về cao độ? Sẽ thế nào nếu ta đừng chỉ tập đánh trắc nghiệm mà còn được dạy về lòng trắc ẩn? Sẽ thế nào nếu ta đừng chỉ học không thôi mà thực hành được những gì mình đã học? Cuộc sống trông giống một bài kiểm tra, nhưng thực ra lại là một bài thực hành. Nếu mắc lỗi, hãy rút ra bài học, để rồi lại mắc lỗi đó thì cũng ổn cả thôi. Bạn có thể thay đổi kịch bản bất cứ lúc nào, thay đổi trang phục, rồi lại bước lên sân khấu cuộc đời. Đừng để xã hội giới hạn bản thân bạn. Con đường mà bạn đi là khác biệt nên đừng thay đổi chỉ vì không giống mọi người xung quanh. Nói cuộc sống là bài kiểm tra khó chỉ tại vì ai cũng cố nhìn vào đáp án của người khác mà thôi.
Toại Khanh
